“ระบบซื้อคืนสิทธิวันลาพักร้อนคงเหลือ” ของประเทศไทยที่ไม่มีในประเทศญี่ปุ่น

ในครั้งนี้ เราจะมาพูดถึง “วันหยุดพักผ่อนประจำปี” หรือที่เราคุ้นเคยกันในชื่อของ “วันลาพักร้อน” ที่มีความแตกต่างกันอยู่มากระหว่างประเทศญี่ปุ่นและประเทศไทย โดยเฉพาะเรื่องของ “ระบบซื้อคืนสิทธิวันลาคงเหลือ”

ก่อนอื่นมาทบทวนดูในฝั่งของประเทศญี่ปุ่นกัน

ก่อนอื่นเรามาลองทบทวนในฝั่งของประเทศญี่ปุ่นกัน

ในประเทศญี่ปุ่นไม่มีระบบการจ่ายเงินชดเชยให้กับสิทธิวันลาที่ใช้ไม่หมด (การซื้อคืนสิทธิวันลา)

ตามประกาศของทางราชการ ระบุไว้ว่า “การจองซื้อคืนสิทธิวันลา แล้วลดจำนวนสิทธิวันลาที่พึงได้ตามกฎหมายมาตรา 39 หรือไม่ได้รับสิทธิวันลาตามจำนวนที่พึงได้ถือเป็นการละเมิดกฎหมายมาตรา 39”

แต่เดิมแล้ววันลาพักร้อนประจำปีมีจุดประสงค์เพื่อให้พนักงานได้พักผ่อนร่างกายและจิตใจที่อ่อนล้าจากการทำงาน ดังนั้นการแลกหรือขายสิทธิวันลาซึ่งถือเป็นการกระทำที่ผิดจุดประสงค์ดั้งเดิมของการให้สิทธิวันลาดังกล่าวนี้จึงไม่เป็นที่ยอมรับนั่นเอง

อย่างไรก็ตามกรณีที่กล่าวมาข้างต้นเป็นกรณีที่สิทธิวันลายังมีผลใช้งานอยู่ แต่ในกรณีที่พนักงานลาออกโดยที่ยังมีมีสิทธิวันลาคงเหลืออยู่ ก็จะจ่ายเงินให้ตามจำนวนสิทธิวันลาที่คงเหลืออยู่  โดยการจ่ายเงินชดเชยให้กับสิทธิวันลาคงเหลือเช่นนี้ไม่ถือว่าเป็นการจำกัดจำนวนสิทธิวันลาที่พึงได้รับของพนักงาน และไม่ได้เป็นการละเมิดกฎหมายพื้นฐานแรงงานแต่อย่างใด

คราวนี้มาดูกันในฝั่งของประเทศไทยกันบ้าง

ในประเทศไทยจัดการกับกรณีเช่นนี้อย่างไร

พรบ.คุ้มครองแรงงานประเทศไทยระบุเกี่ยวกับสิทธิวันลาพักร้อนเอาไว้ว่า โดยทั่วไปแล้วสิทธิวันลาที่ได้รับจะมีอายุใช้งาน 1 ปี ซึ่งมีระยะเวลาสั้นกว่าของประเทศญี่ปุ่น และหากว่าใน 1 ปีนี้พนักงานใช้สิทธิวันลาไม่หมด นายจ้างก็จะต้องจ่ายเงินชดเชยให้ตามจำนวนสิทธิวันลาที่คงเหลืออยู่

ทั้งนี้หากนายจ้างมีนโยบายให้สามารถสะสมสิทธิวันลาคงเหลือ ลูกจ้างก็สามารถนำสิทธิวันลาคงเหลือยกยอดไปรวมอยู่กับสิทธิวันลาของปีถัดไปได้เช่นกัน (โดยกรณีเช่นนี้นายจ้างจำเป็นต้องกำหนดและระบุเอาไว้ในข้อบังคับในการทำงานให้ชัดเจนด้วย)

และในส่วนของอายุการใช้งานของสิทธิวันลาสะสมที่ยกยอดไปรวมกับของปีถัดไปนั้น ตามพรบ.คุ้มครองแรงงานไม่ได้มีกำหนดหรือระบุเอาไว้ชัดเจน แต่ตามกฎหมายแพ่งและพาณิชย์นั้นระบุไว้ว่าอายุความในการเรียกร้องเงินค่าจ้างคือ 2 ปี และสิทธิวันลาพักร้อนก็นับว่าเป็นเงินค่าจ้างในรูปแบบหนึ่ง ดังนั้นแล้วจึงมีอายุการใช้งานอยู่ที่ 2 ปีเช่นกัน หากมีสิทธิวันลาที่ใช้ไม่หมดและคงเหลืออยู่ก็จะต้องซื้อคืนสิทธิวันลาเป็นเงินชดเชยเทียบเท่ากับอัตราค่าจ้างรายวันคำนวณจากฐานเงินเดือนล่าสุดนั่นเอง

สามารถซื้อคืนสิทธิวันลาได้ในกรณีใดบ้าง

เราพูดถึงการซื้อคืนสิทธิวันลากันไปพอสมควรแล้ว แต่ก็ไม่ใช่ทุกกรณีที่ต้องซื้อคืนสิทธิวันลาให้พนักงาน โดยทั่วไปแล้วหากพนักงานถูกเลิกจ้างหรือลาออก จะต้องซื้อคืนสิทธิวันลาที่เหลืออยู่ของปีนั้น โดยนับรวมสิทธิวันลาสะสมด้วย แต่ทั้งนี้หากลูกจ้างถูกเลิกจ้างเนื่องจากกระทำความผิด (เลิกจ้างโดยชอบด้วยกฎหมาย) หรือลาออกด้วยตนเอง กรณีนี้นายจ้างไม่จำเป็นต้องซื้อคืนสิทธิวันลาคงเหลือก็ได้

สิทธิในการซื้อคืนสิทธิวันลาพักร้อน

	มีสถานะเป็นลูกจ้าง	การเลิกจ้างทั่วไป  (ด้วยเหตุผลของบริษัท)	การเลิกจ้างเนื่องจากกระทำผิด หรือ ลาออกด้วยตนเอง
สิทธิวันลาที่ได้รับ ในปีปัจจุบัน	มี	มี	ไม่มี
สิทธิวันลาสะสม	มี	มี	มี
สิทธิวันลาสะสม  (มีการเรียกร้องให้ใช้สิทธิให้หมด)	ไม่มี	ไม่มี	ไม่มี

นอกจากนี้ หากนายจ้างเรียกร้องหรือมีคำสั่งให้พนักงานใช้สิทธิวันลาสะสมให้หมดแต่พนักงานใช้สิทธิไม่หมดและยังคงมีสิทธิวันลาคงเหลืออยู่ สิทธิวันลาในส่วนนี้จะไม่สามารถนำมาซื้อคืนได้ตามข้อมูลในแถวล่างสุดของตารางด้านบน 

การเรียกร้องให้ใช้สิทธินั้นเป็นการกำหนดวันแนะนำให้ใช้สิทธิวันลา รวมถึงเป็นการเตือนลูกจ้างที่มีสิทธิวันลาที่ใกล้หมดอายุการใช้งานให้ไปใช้สิทธิด้วย ซึ่งในส่วนของการแจ้งเตือนนี้ก็มีฟีเจอร์แนะนำในระบบ KING OF TIME ซึ่งจะนำเสนอให้ผู้อ่านทุกท่านได้รู้จักกันหลังจากนี้ 

ระยะเวลาของสิทธิวันลาสะสมรวมถึงกรณีของการซื้อคืนสิทธิวันลานั้นมีความเกี่ยวเนื่องกับเงินค่าจ้างโดยตรง และมักจะเกิดปัญหาขึ้นอยู่บ่อยครั้ง ด้วยเหตุนี้จึงจำเป็นต้องกำหนดกฎเกณฑ์ระบุไว้ในข้อบังคับในการทำงานให้ชัดเจนเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาตามมาในภายหลัง

ควรจัดการอย่างไรให้เหมาะสม

ไม่ว่าจะเป็นการนำสิทธิวันลาสะสมไปใช้ในปีถัดไปหรือการซื้อคืนสืทธิวันลา ตัวของพนักงานเองก็จำเป็นจะต้องคอยเช็คว่าได้สิทธิมากี่วัน ใช้สิทธิไปกี่วันแล้ว และมีสิทธิคงเหลืออยู่กี่วัน

ในจุดนี้ตัวระบบ KING OF TIME ก็มีฟังก์ชันที่เข้ามาช่วยจัดการได้ นอกจากนี้ยังสามารถเช็คสิทธิวันลาที่กำลังจะหมดอายุ รวมไปถึงจำนวนสิทธิวันลาคงเหลือ ณ วันที่พนักงานลาออกได้ด้วยเช่นกัน

และในกรณีที่สิทธิวันลาที่ใกล้จะหมดอายุยังไม่ถูกใช้งาน ตัวระบบ KING OF TIME ก็มีฟังก์ชันแจ้งเตือนผู้ใช้งาน (ตัวพนักงาน) หรือผู้ดูแลระบบ (แอดมิน) ผ่านทางอีเมลด้วย

โดยสามารถตั้งค่าให้แจ้งเตือนก่อนที่สิทธิวันลาจะหมดอายุ และสามารถตั้งค่าให้แจ้งเตือนได้หลายครั้ง เช่น แจ้งเตือนครั้งแรก 60 วันก่อนสิทธิวันลาหมดอายุ แจ้งเตือนครั้งที่สอง 30 วันก่อนสิทธิวันลาหมดอายุ เป็นต้น

มาถึงตรงนี้ก็อยากแนะนำให้ผู้อ่านทุกท่านทำความเข้าใจถึงวัตถุประสงค์ของสิทธิวันลาพักร้อนประจำปีให้ชัดเจน เพื่อสร้างสภาพแวดล้อมที่พนักงานสามารถทำงานได้อย่างสุขภาพดีทั้งกายและใจ

แล้วพบกันใหม่ในบทความหน้านะครับ

แปลจาก: 日本にはない年次有給休暇の買取り制度、きちんと理解しましょう！